Belichting

Wat is het?

Belichte teelten kennen de laatste jaren in Vlaanderen een sterke toename. De voornaamste drijfveren hiervoor zijn een verhoging van de opbrengst, een hoger rendement door betere middenprijzen en de mogelijkheid tot het jaarrond aanbieden van lokaal product aan een hoge kwaliteit. Niettegenstaande heeft elke teelt zijn specifieke benadering wat betreft het gebruik van kunstlicht.

 

Hoe werkt het?

De toepassing van kunstlicht is erop gericht één of meerdere van volgende drie parameters te sturen: de lichtintensiteit (hoeveelheid straling; W/m²), het lichtregime en het lichtspectrum.

Wanneer er een natuurlijk tekort is aan de benodigde hoeveelheid straling voor gewasgroei of productie, zoals vaak tijdens de wintermaanden, kan geopteerd worden voor een belichtingsinstallatie. Hiervoor maakt men doorgaans gebruik van lamptypes met hoge vermogens zoals hogedruk natriumlampen, hetgeen ook wel assimilatiebelichting wordt genoemd.

 

Het lichtregime heeft op zijn beurt een invloed op de balans vegetatieve-generatieve ontwikkeling en de rusttoestand van de plant, waarbij de assimilaten van de fotosynthese herverdeeld worden. De sturing van deze parameter kan op het niveau van de totale belichtingsduur, het tijdstip van aan- en uitschakelen van de belichting, en het al dan niet geleidelijk dimmen van de lampen. Dagverlenging gebeurt doorgaans met behulp van spaarlampen, maar omwille van hun lage lichtintensiteiten hebben ze geen invloed op de fotosynthese.

 

Planten gebruiken slechts een deel van het hele lichtspectrum voor de fotosynthese, nl. het PAR-licht (400-700 nm). UV- en IR-straling vallen hier buiten maar hebben wel een invloed op andere belangrijke processen in de plant, zoals fototropie en stengelstrekking. Bij LEDs is het mogelijk om een smalle band binnen het PAR-gebied uit te stralen, bijvoorbeeld rood en/of blauw licht. Er bestaan eveneens reeds LED-types die daarbovenop ook nog andere kleuren uitstralen, zoals bijvoorbeeld geel en groen licht.

 

In tegenstelling tot de klassieke assimilatiebelichting produceren LEDs weinig extra warmte en is hun energieverbruik ook lager, maar het totale energieverbruik kan wel toenemen door de hogere nood aan het op peil houden van de temperatuur binnen de serre. Een beter alternatief in dit geval zou hybride-belichting kunnen zijn, een combinatie van hogedruk natriumlampen en LEDs. Binnen het lopende LA-traject “LightMan” (VLAIO) wordt momenteel onderzocht hoe LEDs optimaal ingezet kunnen worden binnen de glastuinbouw om een meerwaarde te kunnen bieden voor de sector.

overzicht type lampen

Wetgeving

In Vlaanderen is er buiten Vlarem geen andere Vlaamse, Belgische of Europese wetgeving in verband met lichthinder van kracht. Er zijn wel een aantal normen of richtlijnen waaraan verlichting in het algemeen moet voldoen (Bron: Departement Leefmilieu, Natuur en Energie).

 

Rentabiliteit

In wat volgt worden voorbeelden gegeven voor enkele teelten.

Groenteteelt

- Tomaat: Uit voorgaand onderzoek rond LED-belichting bleek dat 30% energiebesparing (gemiddeld over verwarming/ontvochtiging en elektriciteit) met een nagenoeg gelijke productie mogelijk zou zijn.
- Sla (bedrijfsspecifiek): Arjan Boer van slakwekerij Boer & Den Hoedt in Ridderkerk heeft LEDs hangen in zijn 4 ha grote kas met sla op een mobiel gotensysteem.  Hij verwacht de LED lampen in 6 tot 7 jaar terug te verdienen. Dit wijt hij aan de energiebesparing, kwaliteitsverbetering (smaak) en productieverhoging (10% minder uitval)

Sierteelt

- Gerbera: In vergelijking met SON-T zou LED als topbelichting de energie efficiëntie van de installatie (hoeveelheid licht/geïnvesteerde energie) met 23% kunnen verhogen

Fruitteelt

- Aardbei (bedrijfsspecifiek): Alain Lutz en zijn vrouw Hilde van het bedrijf de Vyver aardbeien in Melsele hebben de traditionele gloeilamp vervangen door LED bloeilampen voor het belichten van 1 ha aardbeien. Lutz is van mening dat de hogere aanschafprijs van LEDs gecompenseerd wordt door de betere resultaten (gewenste strekking, verhoogde vroege productie en minder misvormde vruchten) en het lagere energieverbruik (82-88 % energiebesparing t.o.v. gloeilamp)

Lees meer

Schrijf je in op de nieuwsbrief van Enerpedia.