De energietransitie vraagt om boerenverstand!

Landbouwers zijn ondernemers die staat zijn om snel te schakelen als er in duurzame energieproductie een verdienmodel zit. Cijfers laten dit ook zien, de agrarische sector levert een belangrijke aandeel in de huidige energie-opwekking. Dat betekent niet dat we er zijn, er staat ons nog heel wat te wachten.

Met het huidige beleid wordt voornamelijk ingezet op de bouw van meer windmolens en zonne-installaties. Deze technieken vragen vooral ruimte, veel ruimte. Die is te vinden is op het platteland, hét werkterrein van de landbouwer. De planning en ontwikkeling van zon- en windprojecten zou dan ook zorgvuldig moeten gebeuren, aangezien ze een grote impact hebben op het landschap en (steeds vaker) gepaard gaan met lokale weerstand.

Huidige planning van dit soort projecten gebeurt ad-hoc, zonder enige regie of sturing door de overheid of andere partijen. Dat is trouwens ook een kenmerk van transitie. Huidige machtsverhoudingen hebben steeds minder invloed en nieuwe allianties komen bovendrijven.

Lange-termijn planning

De basis voor agrarische ondernemers is landbouwgrond in combinatie met vastgoed. Investeringen in grond of in het bedrijf worden op lange termijn bekeken. Ze doen er veelal een generatie over om zich terug te verdienen en er is daardoor weinig (feitelijk geen) financiële flexibiliteit om maar iedere paar jaar de bedrijfspraktijk aan te passen. Een landbouwer neemt dan ook een weloverwogen besluit om een bedrijf over te nemen, voor de lange termijn te investeren en zich meerjarig te verbinden aan het agrarisch ondernemerschap. Op een soortgelijke wijze zouden grootschalige energieprojecten gepland moeten worden, beter doordacht en weloverwogen. Ze leggen namelijk een generatie lang beslag op de ruimte, bepalen het landschap en hebben ook een generatie nodig om zichzelf redelijkerwijs terug te verdienen. 

Coöperatieve benadering

Door middel van een coöperatie kan een economisch voordeel worden behaald en waardevolle kennis worden verkregen die een landbouwer op de lange termijn nooit zou hebben gekend. Het verleden heeft aangetoond dat door middel van coöperaties de levensstandaard van een grotere groep significant verbetert. Duurzame energieprojecten kunnen een soortgelijke benadering gebruiken om ervoor te zorgen dat de lusten en de lasten van grote windmolens of zonneparken gelijkwaardiger worden verdeeld onder de lokaal omwonenden, zowel boeren, burgers als buitenlui. Energiecoöperaties hebben de unieke mogelijkheid om lokale bewoners werkelijk mee te laten participeren in projecten om gezamenlijk meer voordeel te behalen dan een individuele projecteigenaar. 

Locatie, locatie, locatie

Als je een boer vraagt naar de mogelijkheden van zijn landbouwgrond, weet hij exact welke teelten er wel en niet mogelijk zijn. Hij zal geen hoogwaardige plantaardige gewassen telen op gevoelige minder vruchtbare zandgrond. De locatie en de aard van de grond bepaalt in belangrijke mate de meest (economisch) duurzame boerenpraktijk. Op soortgelijke wijze zouden we moeten kijken naar de meest geschikte locaties voor grootschalige duurzame energieprojecten. Dat vraagt meer integraal denken dan tot op heden wordt gedaan. Het wordt dan namelijk van belang om in de regio ook te kijken naar de energie-infrastructuur, de agrarische structuur, water- en natuurgebieden en behoud van landschapselementen. Overheden zouden deze integraliteit beter moeten meenemen in hun afweging om projecten toe te laten.

We besluiten dat we in de energietransitie er bijzonder veel kunnen leren van hoe landbouwers hun bedrijf opbouwen. We moeten beter gebruik maken van hun kennis én de coöperatieve mogelijkheden. Daarentegen moeten we als agrarische sector ons coöperatief handelsmerk opnieuw uitvinden en slimme, nieuwe allianties vormen om de kansen van de energietransitie volledig te benutten. Als we dat voor elkaar krijgen dan zijn we een belangrijke, zo niet de belangrijkste speler in de energietransitie.

Dit artikel is geschreven in het kader van het Interreg ECCO project, wat als doel heeft het benadrukken van de rol van energiecoöperaties in de energietransitie en het actief aanjagen van nieuwe coöperaties. Voor meer info kan je terecht bij Tom Schaeken van het Innovatiesteunpunt (tom.schaeken@innovatiesteunpunt.be ).

Bron: https://www.zlto.nl/paginas/openbaar/blogs/de-energietransitie-vraagt-om-boerenverstand