Het ILVO, Universiteit Gent en het Proefcentrum voor Sierteelt organiseerden samen een excursie omtrent het telen in meerlagen en de bijhorende automatisering. Een meerlagen teelt geeft een veel efficiëntere ruimtebenutting en energieverbruik. De productie kan hierdoor stijgen zonder bedrijfsuitbreiding. Toch zijn er nog een aantal technische vraagstukken bij deze manier van telen. We gingen daarom kijken bij een aantal Nederlandse telers die het vandaag reeds uitproberen. 

In totaal werden drie bedrijven bezocht in Noord-Holland (Maatschap Kreuk, Peerdeman Orchideeën en de Gebroeders Laan) waar meerlagenteelt al een volwaardige teeltfase geworden is.

Maatschap Kreuk - Andijk

Het tulpenbedrijf Maatschap Kreuk besliste in 2010 om een meerlagenkas te gaan bouwen om nog betere tulpen te kunnen broeien en de logistiek in de broeierij te verbeteren. Na onderzoek omtrent de energie-efficiëntie werd gekozen voor een kas met drie lagen boven elkaar. Zo ontstond er een productieoppervlakte van 3400 m² op slechts 1500 m² grondoppervlakte. Hierdoor kan een jaarlijkse productie van 9 miljoen tulpen worden gerealiseerd.

Na een aantal testen met Philips werden in de onderste laag LED armaturenopgehangen zodat de tulpen een mooiere en diepere kleur krijgen. Voor de verwarming van het bedrijf wordt gebruik gemaakt van een laag temperatuurnet. De ketels hoeven daarom niet boven de condensatietemperatuur van 70° C te werken. De bovenste teeltlaag met daglicht heeft een standaard buisverwarming. De onderste twee teeltlagen worden met lucht verwarmd en hebben de mogelijkheid om buitenlucht bij te mengen om de RV te sturen.

In het meerlagensysteem verzorgt een PLC gestuurde robot alle containerverplaatsingen. Alle tulpen worden op stromend water gebroeid dat van bovenaf wordt toegediend.

De bedrijfsleider aan het woord!

Een robot zorgt voor alle containerverplaatsingen in het meerlagen systeem.

In de onderste laag worden LED armaturen opgehangen voor een betere bloemkleur.

Peerdeman Orchideeën - Andijk

Voor de opkweek van weefselteeltplanten maakt Peerdeman Orchideeën gebruik van LEDs en een meerlaags teeltsysteem. Het bedrijf begon reeds in 2008 met LED-experimenten op weefselteeltplanten. Het doel was om efficiënter en zuiniger te kweken met behoud, of zelfs verbetering, van de kwaliteit van de planten door het vinden van het ideale lichtrecept. Door lichtsterkte en kleurratio te variëren werd uiteindelijk het beste recept voor de orchideeën gevonden. Nadien werd een deel van het opkweekproces verplaatst naar een klimaatcel met LED-licht en dit in vijf lagen. Dat geeft veel energiebesparing (tot 50% t.o.v. TL), betere ruimtebenutting en op termijn wellicht mogelijkheden om de plantontwikkeling te sturen met lichtkleuren. Uit berekeningen blijkt dat de terugverdientijd voor het materiaal maximaal 4,5 jaar is. Na die termijn moeten de lagere elektriciteitskosten voor een zuinigere productie zorgen. Gezien de LEDs weinig warmte uitstralen worden de weefselteeltplanten tot 15 cm onder de lampen geplaatst; wat een zeer efficiënte ruimtebenutting met zich meebrengt. De rest van de opkweek gebeurt vooralsnog op een meer klassieke methode.

Peerdeman Orchideeën specialiseert zich in de opkweek van jongplanten.

Een omgebouwde klimaatcel met LEDs moet zorgen voor een efficiëntere productie. Door het gebruik van LED strings kan het ideale lichtrecept op korte afstand van de weefselteeltplanten worden toegediend.

Gebroeders Laan – Avenhorn 

Net als bij het eerste bedrijf wordt ook bij tulpenbedrijf de Gebroeders Laan gewerkt aan automatisatie doorheen de volledige broeierij. Om jaarlijks 16 miljoen tulpen te kunnen aanleveren werd het bedrijf in 2011 omgevormd tot een efficiënt en vooruitstrevend geheel met een zeer strikte logistieke planning. Het gebruik van LEDs kon op dit bedrijf nog geen toepassing vinden. Het telen in meerlagen en ver doorgedreven automatisatie m.b.v. robots werd intussen voor de teler wel al standaard. Voor de beworteling wordt gebruik gemaakt van eenachtlagig eb-en vloed systeem. Gedurende 16 dagen beworteling zorgen een robot en doorschuifsysteem voor de verdere sortering in deze volledig afgesloten loods. De verdere opkweek verloopt in een kas die deels werd uitgevoerd in twee lagen. Het overige deel van de kas werd echter zo gebouwd dat in de toekomst ook hier eventueel een tweede teeltlaag voorzien kan worden. De belichting in de onderste laag gebeurt met klassieke SON-T lampen. Met heaters en luchtslangen wordt het klimaat in de onderste laag op peil gehouden.

Vanaf het ogenblik dat de bloembollen in de rolcontainers komen nemen robots de verdere verwerking over bij het bedrijf Gebroeders Laan.

De bewortelingscel is een gesloten loods in acht lagen met eb- en vloedsysteem. In de serre met twee teeltlagen werden onderaan luchtslangen, heaters en SON-T belichting opgehangen.

De bedrijfsbezoeken vormden eveneens een start voor de oprichting van eendiscussiegroep omtrent meerlagenteelt. De doelstelling van deze discussiegroep is bedrijven de nodige informatie verschaffen om zelf innovatieve ideeën verder te ontwikkelen en om voor- en nadelen van dit teeltsysteem samen te onderzoeken.

Bedrijven die wensen deel te nemen aan deze discussiegroep kunnen contact opnemen met: Annelies Christiaens (PCS/Ugent) +32 (0)9 353 94 94 of Emmy Dhooghe (ILVO) +32 (0)9 272 28 61

Bert Schamp - PCS