Hoe je voorbereiden op een stroomuitval? (Akkerbouw)

De laatste weken was er geen ontkomen aan. Ons land zal een ganse winter mogen vrezen voor een mogelijk stroomtekort met alle bijhorende gevolgen. De landbouwsector is de laatste jaren enorm geëvolueerd op technisch gebied waardoor onze stroomafhankelijkheid ook enorm gegroeid is. Doordat we met levende dieren en planten werken zijn de mogelijke gevolgen voor de sector dan ook niet te onderschatten. Daarom dat we beter voorbereid kunnen zijn als het licht uitgaat.

De allereerste stappen in het vermijden van een globale stroomuitval zijn het verlagen en spreiden van ons energieverbruik. Het elektriciteitsverbruik beperken tijdens de piekperiodes zou het probleem al grotendeels oplossen. De allerlaatste stap is pas het gedwongen afschakelen van de rurale gebieden om zo de elektriciteitsvraag te beperken.

Hernieuwbare energiebronnen zoals fotovoltaïsche panelen, pocketvergisters, biomassa installaties en WKK’s zijn geen oplossing voor het probleem. Deze systemen zijn allemaal afhankelijk van het net om te kunnen functioneren, en zullen daarom uitvallen bij een netonderbreking. Enkel als deze in eilandbedrijf aangesloten zijn, kunnen deze blijven werken.

Eén van de meest gebruikte oplossingen om zelfvoorzienend te zijn van stroom is de aankoop van een (nood)aggregaat. Er is een zeer groot aanbod aan types van aggregaten: gaande van open/gesloten uitvoeringen, stationaire/mobiele aggregaten tot de aanwezigheid van bepaalde sturingen en controle units.

Het basisprincipe van een aggregaat is vrij eenvoudig. Een verbrandingsmotor drijft een alternator aan waardoor er stroom wordt geproduceerd. De communicatie tussen motor en alternator zal de kwaliteit van de stroom (spanning en frequentie) bepalen. Voor de term noodaggregaat bestaan twee definities. Bij een eventuele aankoop van een noodaggregaat moet het dan ook duidelijk zijn over welke definitie het gaat.

De eerste is degene waar de term “nood” wijst op uiterst occasioneel gebruik. De machine zal dan eventueel uit kostenoverweging samengesteld zijn uit minder kwaliteitsvol materiaal. Een meer duidende naam is dan ook “Limited Time” of “Stand-By” aggregaat. Deze term wijst op erop dat de machine ontwikkeld is voor een draaitijd van een 500-tal uren per jaar met een maximale belasting van 90 % van het vermogen. Dit is wel afhankelijk van de constructeur. Let wel op! Niet alle constructeurs maken een onderscheid tussen een noodaggregaat en een normaal aggregaat, bij deze constructeurs bestaan deze uit dezelfde machine.

De tweede gebruiksvorm is degene waarbij men een aggregaat bedoelt dat automatisch kan opstarten en dat de stroompanne maximaal een 15-tal seconden duurt. Dit is een standaardgenerator waaraan een druppellader, koelwaterverwarmer, netdetectiesysteem en een automatische opstart is toegevoegd. Bij deze installaties zal de sturing de aanwezigheid van het net steeds controleren. Bij afwezigheid, zal de generator automatisch gestart worden. Deze generator zal dan ook iets duurder zijn dan een standaard generator.

Aandachtspunt: omwille van de lagere aankoopprijs kan het verleidelijk zijn om een (te) goedkope stroomgroep of een tractoraggregaat te gebruiken als noodstroomvoorziening. Bij de Chinese aggregaten ontbreken vaak keuringen en garanties, wat kan wijzen op het gebruik van minderwaardige componenten zoals te dunne kabels of het ontbreken van belangrijke componenten zoals spannings- en frequentiecontrole. Het verkrijgen van reserveonderdelen en technische ondersteuning is ook niet gegarandeerd.

Bij een tractoraggregaat wordt de generator aangedreven door de cardanas van de tractor. Bij een juiste instelling wordt er een stroom geproduceerd met een frequentie van 50 Hz. Door de fysieke scheiding tussen motor en generator zal er geen communicatie zijn tussen beiden. Dit zal een probleem opleveren bij een variatie in belasting. Indien de belasting stijgt, zal er meer vermogen gevraagd worden van de generator. Omdat de alternator niet communiceert met de motor zal deze laatste dit niet compenseren. De motor zal dalen in toerental, en dus ook de geproduceerde spanning en frequentie. Indien de belasting zou dalen zal de opgewekte stroom een te hoge spanning en frequentie hebben. Alle elektrische en elektronische toestellen kunnen maar een kleine variatie in frequentie tolereren (± 1 %). Een eenmalige blootstelling aan een foute frequentie zal ervoor zorgen dat alle elektronische toestellen beschadigd worden.

De modernste tractoren hebben soms de mogelijkheid om digitaal constant toerental in te stellen op de cardanas bij elke belasting. Met deze nieuwe tractoren kan je dan wel een constante frequentie van 50 Hz garanderen. Er bestaan ook tractoraggregaten waarbij er een AVR (Automatic Voltage Regulator) is toegevoegd die de spanning correct regelt. Een combinatie van een moderne tractor en een tractoraggregaat met AVR zou wel een mogelijkheid zijn, maar hierbij moet je wel constant monitoren of de geproduceerde stroom de gewenste kwaliteit heeft. We raden dan ook aan om zeer goed op te passen bij het gebruik van deze aggregaten. De risico’s zijn in de meeste gevallen groter dan de te behalen winsten.

Er is ook een kleine aanpassing nodig aan de elektrische installatie. Indien de generator handmatig ingeschakeld wordt moet er een scheidingsschakelaargeplaatst worden tussen de teller en de hoofdautomaat waardoor men als voedingsbron ofwel het net ofwel de generator kiest. Door deze “1-0-2”-schakelaar is een verbinding tussen de generator en het elektriciteitsnet onmogelijk. Bij een automatische opstart is de scheidingsschakelaar ingewerkt in de sturing.

Momenteel kunnen we nog niet exact voorspellen in welke mate de stroomuitval zich zal voordoen. Het Innovatiesteunpunt raadt alleszins volgende voorzorgsmaatregelen aan:

• Maak een raming van de economische schade die het bedrijf kan oplopen door een stroomuitval, waarbij een kortere (3 uur) en langere periode ( > 6 uur) van stroomuitval gesimuleerd wordt
• Breng je verbruiksprofiel in kaart 
  Identificeer de essentiële apparaten en bepaal hun vermogens 
  Bepaal in welke mate er met de inschakeltijden kan geschoven worden 
  Bepaal de maximaal overbrugbare tijd dat je zonder stroom kan

• Contacteer enkele installateurs voor de bepaling van het juiste aggregaat voor je bedrijf
• Laat je elektrische installatie aanpassen voor de aansluiting van het aggregaat
• Laat de aanpassing van uw elektrische installatie keuren