Op de grafiek is de jaarlijkse aangroei aan hout in ton droge stof per hectare af te lezen. Links op de horizontale as staan de opbrengsten van de blokken die slechts uit één streekeigen boomsoort bestaan, rechts staan de gemengde blokken.

De gemiddelde productie van de streekeigen boomsoorten over alle blokken heen bedroeg 8,45 ton DS/ha/jaar.

Op de grafiek is de jaarlijkse aangroei aan hout in ton droge stof per hectare af te lezen van de drie verschillende klonen Zweeds wilg. Links op de horizontale as staan de opbrengsten van de blokken die slechts uit één kloon bestaan, rechts staan de gemengde blokken. (bron: Labo voor Bos en Natuur, Ugent)

Ook in bovenstaande grafiek is er een positief mengingseffect te bespeuren, dit tussen Gudrun en Klara. Gudrun scoort erg goed op vlak van roest, plagen en vorstschade. De aanwezigheid van een dergelijke kloon kan de druk van ziekten en plagen op de soort die ermee vermengd wordt, verlichten. Dit is mogelijk de oorzaak is voor een hogere productie bij Klara. 
De gemiddelde productie van alle Zweedse wilgen over alle blokken heen bedroeg 12,14 ton DS/ha/jaar.

Opvallend was dat de productie van onze inheemse boswilg (17,62 ton DS/ha/jaar) over alle blokken heen, hoger lag dan deze van de Zweedse kloon Tordis (15,19 ton DS/ha/jaar).

Aangepaste oogstmachines 

Bij de teelt van KOH is de oogst zowat de duurste handeling in gans de teelt. Er werd geopteerd om pas na 4 jaar te oogsten, omdat de streekeigen boomsoorten iets trager groeien dan de wilgen. Technisch is dit bovendien perfect mogelijk. De oogstkost blijft op die manier min of meer dezelfde, maar de opbrengst is een stuk hoger dan na jaar 3. Aanvankelijk zou er geoogst worden met een zelfrijdende hakselaar, maar de erg natte weersomstandigheden in combinatie met een zachte winter gooiden roet in het eten.

De Stemster oogst de boompjes op in hun geheel door ze net boven de grond af te zagen. De telgen worden opgeladen en naar de kopakkers gebracht waar ze gestockeerd worden om nadien verhakseld te worden.

De oogst nog een jaar uitstellen was geen optie, omdat sommige stobben van de boswilgen reeds een diameter van 20 cm bereikten, wat ongeveer de limiet is voor machinale oogst. 
Daarom werd geopteerd de Stemster van de Deense firma ‘Nordic Biomass’ naar Zedelgem te halen, die op dat moment in Vlaanderen was om een plantage van 15ha te oogsten

Deze machine heeft zowel voor- als nadelen. Een belangrijk voordeel is dat ze een hoge oogstcapaciteit haalt. Ze is in staat om bomen met een diameter tot 20cm te oogsten en kan rijen tot 200m lengte oogsten zonder te hoeven lossen. Doordat de machine volledig op rupsen staat en alle biomassa in één werkgang wordt geoogst blijft de insporing beperkt tot een minimum. In een vergelijkende studie van drie types oogstmachines bleek eveneens dat de Stemster het efficiëntst oogst. Zo bleek ze 94,5% van de potentieel oogstbare biomassa te oogsten. De zelfrijdende hakselaar haalde slechts een rendement van 77,4% (Berhongaray et al. 2013).

Oogsten met de ‘Stemster’ was echter de duurste optie. Dit is enerzijds te wijten aan het feit dat de snelheid bijna tweemaal lager ligt dan die van de zelfrijdende hakselaar, maar anderzijds moet het hout nadien ook nog eens verhakseld worden vooraleer het kan dienen als brandstof.

Ten slotte werden aanzienlijk minder beschadigde en gebarsten stobbenaangetroffen bij de oogst met de Stemster doordat de bomen niet onder spanning worden gezet alvorens ze worden afgezaagd. De oogstsnelheid mag echter niet als prioritair aanzien worden, de prioriteit moet liggen bij het nastreven van een optimale hergroei van de bomen, de efficiëntie van de oogstmachine en de kwaliteit van het finale product (Berhongaray G. et al 2013).

Stoken op KOH als rendabel alternatief voor stookolie.

Het in Zedelgem geoogste hout zal aangewend worden op twee landbouwbedrijven in de Westhoek. Beide bedrijven zijn recent overgeschakeld op houtige biomassa voor enerzijds de verwarming van de zeugenstallen en anderzijds de productie van warm water voor het bereiden van de melk voor kalveren.

Op het kalverbedrijf van Siegfried & Filip Jonckheere te Veurne wordt met een houtverbrandingsinstallatie van 200kW tweemaal per dag 8000 liter warm water(80°C) geproduceerd voor de productie van 20.000 liter melk voor 1.500 vleeskalveren. Hun belangrijkste drijfveer is om de stookolie te vervangen door een goedkopere brandstof en zo de rendabiliteit van het bedrijf te verhogen. Dat deze brandstof eveneens duurzaam en milieuvriendelijker is dan fossiele brandstoffen, is daarbij mooi meegenomen. De achterliggende gedachte bij de landbouwers is dat bij sterk stijgende prijzen voor houtsnippers, KOH hen de kans biedt om zelfvoorziend te zijn door zelf houtsnippers te produceren. 

De totale opbrengst van de oogst in Zedelgem bedroeg ongeveer 130 ton droog hout (=10 ton DS/ha/jaar). Uitgedrukt in liter brandstof is dit een equivalent van 52 000l stookolie of een jaarlijkse aangroei equivalent van 6 500l stookolie per hectare.

Twee hectare KOH volstaat dus om het zeugenbedrijf van de familie Timmerman gedurende twee jaar van brandstof te voorzien, terwijl de volledige opbrengst het bedrijf Jonckheere een jaar lang kan bevoorraden.

De investeringskost van een biomassa installatie is in grootteorde ongeveer 6 maal duurder dan een installatie op stookolie. Door het feit dat de brandstofkosten tot bijna 2,5 maal goedkoper zijn voor houtsnippers dan voor stookolie en dat een landbouwer 28% VLIF steun  kan krijgen, is het in de meeste gevallen mogelijk de meerkost van de investering op een termijn van ongeveer 5 jaar terug te verdienen.

De aanplant van KOH voor het verkopen van de biomassa is op vandaag niet interessant. Het wordt echter een ander verhaal indien je als landbouwer zelf KOH aanplant en het zelf kan aanwenden als brandstof ter vervanging van stookolie.

Om de rendabiliteit voor uw specifieke situatie te berekenen ontwikkelde Inagro een handig hulpmiddel voor landbouwers die overwegen om KOH aan te planten. Op basis van een beperkt aantal parameters die de gebruiker moet invullen, wordt voor verschillende scenario’s de rendabiliteit berekend.

Neem gerust een kijkje op www.korteomloophout.be en bereken of KOH teelt iets kan betekenen voor u.

Pieter Verdonckt - Inagro