Ventilatie

Waarom ventileren

Stallen worden geventileerd om verse lucht aan te voeren en gebruikte stallucht af te voeren. Ventilatie is in de eerste plaats gericht op een optimaal binnenklimaat en welzijn van de dieren. Het ventileren van varkens- en pluimveestallen gebeurt bijna steeds op mechanische wijze. Ongeveer de helft van het totale elektrische verbruik op de boerderij gaat hieraan op. In vele gevallen kan men ventileren met een lager energieverbruik zonder de luchtkwaliteit in gevaar te brengen.

Het elektrisch verbruik van de ventilator hangt af van het rendement van de ventilator, het toerental of de te ventileren luchthoeveelheid (1), de correcte inregeling van de ventilator, de conditionering van de lucht, eventueel nageschakelde technieken, en het drukverlies of de drukval over het systeem. De drukval (ook tegendruk genoemd) is een maat voor de weerstand die de luchtstroom ondervindt en hangt vooral af van de luchtsnelheid en van de afgelegde afstand, snelheidsveranderingen, en obstakels onderweg.

Een uitgebreid overzicht van maatregelen om energiezuiniger te ventileren, vind je in de 'Code van goede praktijk voor het energie-efficiënt gebruik van mechanische ventilatie in de intensieve veehouderij'. De code bevat naast veel rekenvoorbeelden ook een rekenmodule om zelf de potentiële besparing van een aantal maatregelen door te rekenen.

 

 

Hoe werkt het

Volgende factoren spelen een rol in het energieverbruik: het ventilatiesysteem gekenmerkt door het type luchtinlaat, de ventilator, de ventilatorsturing of instellingen van de klimaatcomputer, eventuele voor- of nabehandeling van de geventileerde lucht, de luchtweerstand, en een correcte monitoring. Elk van deze punten kan op meer of minder energiezuinige manier gekozen worden. Respecteer steeds de ventilatienormen wanneer je een energiezuinige regeling toepast. Onderstaande tabel vat beknopt de voornaamste besparingsmaatregelen samen.

Ventilatie varkens

Ventilatiesysteem

Het meest zuinige systeem is dat met de minste luchtweerstand. De luchtweerstand is het grootst bij centrale afzuiging, zeker in combinatie met luchtbehandeling. Voor decentrale afzuiging is plafondventilatie het meest energievergend. Voor de overige systemen zijn de verschillen heel gering.
Ventilator

De zuinigheid van een ventilator is af te lezen uit zijn ventilatorkarakteristiek. Ventilatoren met het laagste specifiek vermogen (W/(1000m³/u)) zijn het zuinigst (of hebben de grootste energie-efficiëntie). Kies de juiste ventilator voor de gewenste toepassing, bv. hogedrukventilatoren indien nodig. Gelijkstroomventilatoren (niet geschikt voor hogedruktoepassingen) zijn de meest zuinige en verbruiken 55 tot 70% minder elektriciteit (~67% op jaarbasis) in vergelijking met. triacgestuurde ventilatoren bij maximum en minimumventilatie, respectievelijk. Frequentiegestuurde ventilatoren zijn ook erg zuinig en besparen tussen 20 en 50% (of 56% op jaarbasis) t.o.v. triacgestuurde ventilatoren. Gelijkstroomventilatoren en frequentiegestuurde ventilatoren presteren bijna even goed wanneer het ventilatiedebiet tussen 30% en 70% van het maximum bedraagt. Het verschil in verbruik tussen beide, t.o.v. triacgestuurde ventilatoren in hetzelfde bereik, is dan ±6%.

 

Instelling klimaatcomputer

Hou bij het instellen van de klimaatcomputer voortdurend rekening met de stalbezetting (aantal) en de leeftijd van de dieren. Deze evolueren doorheen de mestronde, pas de waarden aan. Vermijd overventilatie: het elektrisch verbruik neemt immers toe met het ventilatiedebiet, en 10% overventilatie betekent al gauw 5% extra verbruik. Verhoog de vraagtemperatuur ’s zomers met 1°C.

 

Voorbehandeling lucht

Systemen met indirecte luchtinlaat conditioneren de inkomende lucht en verlagen doorgaans het energieverbruik. Dit is het meest uitgesproken bij grondkanaalventilatie. Warmtewisselaars geplaatst aan de luchtinlaat doen nog beter maar vragen een grote investering.

 

Nabehandeling lucht

Luchtwassers voor ammoniak, biobedden of combiwassers zorgen voor extra ventilatieweerstand en energieverbruik. Zorg voor een regelmatig onderhoud en vermijd vuilophoping waardoor de weerstand verhoogt.

Emissiearme stalconcepten waar emissies aan de bron worden aangepakt door een gepaste stalconstructie, zijn veel zuiniger. Let erop dat je niet te veel ventileert: bij deze energievergende systemen stijgt het elektrisch verbruik sneller met toenemend ventilatiedebiet.

 

Luchtweerstand

Vermijd zoveel mogelijk obstakels zoals afschermkleppen, regenkappen, smoorkleppen, schuifopeningen, of vernauwingen (zoals bij conische plafondventilatie). Onderhoud afschermkleppen zodat ze vlot kunnen bewegen en niet vastlopen door vuil. Haperende kleppen verhogen het energieverbruik met 2 tot 25%. Bevorder luchtgeleiding d.m.v. in- en uitstroomringen, hierdoor bespaar je 15% op je energieverbruik.

 

Correcte monitoring

De ventilatiesturing gebeurt op basis van de gemeten staltemperatuur. Kijk na of de temperatuursvoelers goed geplaatst zijn en controleer jaarlijks of de uitlezing correct is. Dit doe je door er een thermometer naast te hangen en de gemeten waarde te vergelijken met de waarde die de sensor op je klimaatcomputer aangeeft. Laat meetwaaiers (die het ventilatiedebiet sturen) ook af en toe nakijken. Bij luchtwassers is het aangeraden om een drukverschilmeter of twee afzonderlijke drukmeters te plaatsen voor en na het waspakket. Wanneer het verschil in druk tussen beide zijden bij eenzelfde ventilatiedebiet te hoog oploopt (en het elektrisch verbruik dus flink toeneemt), is dit waarschijnlijk door vuilophoping en moet het waspakket gereinigd worden. Het drukverschil na reiniging moet beduidend lager liggen (minimum 20-40 Pa).

Tenslotte, denk bij het ontwerp van een nieuwe stal aan een geïntegreerd energiemanagement. Stem de ventilatie en verwarming op elkaar af. Bespreek de mogelijkheid om aan warmteterugwinning te doen, bv. via de afgezogen lucht of het spuiwater. Overweeg emissiearme technieken die brongericht zijn (zonder wassers). Isoleer je ruimten goed. Conditioneer de inkomende lucht. Dit kan bv. door grondkanaalventilatie, grondbuizen of een warmtewisselaar te voorzien.

Lees meer

Schrijf je in op de nieuwsbrief van Enerpedia.