Slim gestuurd, zuinig bestuurd

De voorbije jaren hebben veel bedrijven geïnvesteerd in de productie van hernieuwbare energie. Een overschot energie injecteren ze op het net, maar de vergoeding voor deze stroom ligt meestal niet zo hoog. Je bespaart meer op je elektriciteitsfactuur wanneer je zelfgeproduceerde energie maximaal op je eigen bedrijf kunt inzetten.

Vraag en aanbod zo goed mogelijk op elkaar afstemmen door de energievreters op het bedrijf te verschuiven, noemt men ‘Slim Aansturen Van Elektriciteit’, kortweg SAVE.

Energievreters groot en klein

Kristof Van Laere, azaleateler in Lochristi, kan al een mooi palmares voorleggen inzake slimme aansturing. Het bedrijf van Kristof bestaat uit 15.000 m² glas en 15.000 m² in de openlucht. In samenwerking met zijn ouders en een vaste werkkracht, produceert hij jaarlijks 220.000 azalea’s, die hij voor 90% kleurtonend levert.

Het serregedeelte waar de stekken staan heeft vloerverwarming, omdat er gedurende minstens 8 weken 23° moet heersen in de pot. De tweede grote energievrager is de forcerie-afdeling, waar Kristof de planten in bloei trekt. “Daar moet ik continu 20° à 21° aanhouden en ook veel assimilatiebelichting geven.”

Er zijn drie kleine energieposten. De eerste is een deel van de serre (10.200 m²) dat vorstvrij gehouden moet worden op 3°. Dan is er de koelcel, die gebruikt wordt om de azalea’s een gelijkmatige bloei te geven en de bloei te spreiden, en – ten derde – de begietingsinstallatie.

WKK, voor en na

Sinds februari 2011 draait er op het bedrijf een micro-WKK op aardgas, met een elektrisch vermogen van 30 kWe en een thermisch vermogen van 78 kWth.

Dankzij de isolatie naar de ondergrond kan de buistemperatuur er 5° lager gehouden worden. "Als ik in de toekomst met een warmtepomp ga werken dan kan ik er dankzij die vloerverwarming een beter rendement mee halen.”

Maar voor Kristof is dé grote verdienste van de WKK niet de warmte, maar wel de elektriciteit.

Zijn installatie is berekend op zijn elektriciteitsverbruik en niet op zijn warmtebehoefte, zoals bij de meeste wkk-installaties in de tuinbouw. “Met die 30 kWe kan ik al heel wat assimilatielampen laten branden!”

Zonnepanelen die zich niet vervelen 

Na overleg met Eandis mocht Kristof eind 2010 zonnepanelen installeren, met een piekvermogen van 33 kWp. De voorwaarde was de begrenzing dat hij nooit meer dan 37 kW op het net zou injecteren.

“Ik heb nu zonnepanelen voor de zomer, de WKK voor de winter en de combinatie voor het tussenseizoen. Een plc-sturingsapparaat houdt de productie goed in de gaten, zodat ik de toegestane limiet van 37 kW niet overschrijdt. Dreig ik erover te gaan, dan zijn meerdere scenario’s mogelijk: het vermogen van de wkk verminderen, een paar zonnepanelen uitschakelen in blokjes van 3 of 4 kW, of toestellen in gang zetten zodat ik zelf meer elektriciteit verbruik."

Op jaarbasis bedraagt het elektriciteitsverbruik 150 000 kWh. Door de combinatie van de WKK met de zonnepanelen, kan er in totaal 115 000 kWh geproduceerd worden. Ik heb nog zo’n 35 000 kWh nodig van het net, maar ik steek die hoeveelheid ook terug op het net.”

Plc, wat ermee?

Een plc of programmable logic controller is een elektronisch apparaat met een microprocessor, dat zijn uitgangen aanstuurt op basis van de informatie op zijn diverse ingangen. Via zo’n plc kan Kristof zijn koelcel, die afgesteld is om te draaien tussen 3,5° en 2°, gebruiken als buffer om overtollige elektriciteit op te slaan, door haar te doen koelen tussen 4° en 1,7°.

Ook de waterpompen communiceren met de koelcel. “Wanneer de pompen, die 10 à 12 kW nodig hebben, een deel van de begieting afgewerkt hebben, kunnen ze aan de plc vragen of ze – bijvoorbeeld – 20 minuten moeten wachten om de koelcel op temperatuur te laten komen dan wel of er genoeg elektriciteit beschikbaar is om verder te begieten en tegelijkertijd de koelcel te laten draaien. Ik wil het verbruik niet laten verlopen met pieken en dalen, maar zo gelijkmatig mogelijk.”

Uit de hand gelopen hobby

Kristof noemt zijn aanpak een uit de hand gelopen hobby. Computers, programmeertalen, sensoren … hebben hem al vroeg geboeid.

”Ik ben hier zo’n vijf jaar mee bezig. Ik loop nog iedere dag te denken over wat ik nog zou kunnen veranderen om dit of dat aan te sturen. Wanneer ik een toestel hoor aanslaan, vraag ik mij bijvoorbeeld af of dat wel op het goede moment gebeurde. Natuurlijk moeten alle toestellen op het bedrijf centraal gestuurd worden om slim te kunnen sturen. Alles moet gekoppeld blijven aan de plc’s, ook de elektriciteitsleidingen moeten daarop gericht zijn. Zodra alles aan elkaar hangt, zijn de mogelijkheden bijna onbeperkt.”

Hij is heel tevreden over zijn installatie al is ze niet goedkoop: “Plc’tjes, bekabeling, sensoren … Het kost wel wat en het zou nogal duur kunnen uitvallen indien het door een technieker uitgevoerd moet worden.”

Over de financiële baten heeft Kristof geen precieze cijfers. Hij raamt de investeringskosten op 6000 à 7000 euro, de jaarlijkse besparing op de elektriciteitsrekening op 1000 euro.

Maar er zijn nog andere voordelen.

“Mijn comfort is erdoor verbeterd. Omdat alles aan plc’s gekoppeld is, heb ik op het scherm van mijn smartphone, tablet of computer altijd een overzicht van wat er op mijn bedrijf gebeurt. Die gemoedsrust is mij veel waard.”

Kristof vindt het ook een voordeel dat hij nog andere toestellen op zijn slimme sturing kan laten draaien, zoals zijn transportsysteem, de teller van het stekken, de temperatuurbewaking … “Anders moet je daar aparte toestellen voor hebben en die kosten ook geld.”

Bij al deze voordelen haalt Kristof ook een nadeel aan. “Ik snap hoe het systeem werkt, maar als ik uitval, dan is er een groot probleem.” Hij heeft ook geleerd om met het besturingssysteem samen te werken. “Je moet je werkwijze aanpassen. Een spreiding van de energie komt niet altijd overeen met je eigen spontane ingrepen. Als ik bijvoorbeeld zie dat de planten dringend water nodig hebben, dan duw ik op de knop.

Toch start de begieting dan niet altijd, omdat net op dat moment de koelcel aan het draaien is en er dus niet voldoende stroom beschikbaar is. Met de instructie ‘Als ik vijf seconden op de startknop duw, krijgt de begieting toch voorrang op de koelcel’, kan ik dan het programma bijvoorbeeld aanpassen.”

Op het einde van zijn verhaal wil Kristof nog even de puntjes op de i zetten: “Voor alle duidelijkheid, ik ben geen computernerd. Mijn eerste werk is de azalea. De plant moet goed zijn, de afnemer moet kwaliteit krijgen en de consumenten moeten tevreden zijn met een mooie, bloeiende azalea.”

Laurens Vandelannoote , Innovatieconsulent - Innovatiesteunpunt 
016 28 61 27 of laurens.vandelannoote@innovatiesteunpunt.be